ورق قلع اندود چیست؟کاربرد ورق قلع اندود
هدف این مقاله معرفی کامل ورق قلع اندود و کاربرد ورق قلع اندود است ، در ادامه بررسی می‌کنیم قلع اندود به چه معناست و چه کاری روی این ورق انجام می‌شود که به این نام شناخته می‌شود.
همچنین بررسی می‌کنیم کاربرد ورق قلع اندود چیست و در چه صنایعی کاربردی است و در چه مواردی کاربرد ندارد و بهتر است انتخاب دیگری داشته باشیم. با ما همراه باشید.
ورق قلع اندود چیست ؟
بر روی فولاد و آهن لایه نازکی قلع کشیده می‌شود تا به ورق خاصیت ضد زنگ بدهد. به این روش قلع اندود کردن می‌گویند.
قلع به چه معناست ؟
قلع یک فلز براق نقره‌ای رنگ است که در درجه حرارت متعادل در مقابل آب و هوا مقاوم است ، و اسیدها و بازهای ضعیف نمی‌توانند بر روی آن اثری بگذارند ، اما این موضوع در مقابل اسیدها و بازهای قوی برعکس است و به راحتی اثر می‌گذارند.
قلع در آب حاوی کربنات‌ها ، با سرعت کمی خورده می‌شوند ، ولی در خاک سرعت خوردگی آن به شدت کم است. این فلز به راحتی لحیم می‌شود ، به همین دلیل در صنعت برق بسیار پر کاربرد است.
همچنین این فلز با مواد غذایی و اتمسفر واکنش نشان نمی‌دهد و سمی نیست ، به همین دلیل ورق قلع اندود کاربرد فراوانی در صنعت بسته بندی غذایی دارد.
تاریخچه ورق قلع اندود چیست ؟
چند قرن قبل فکر ساخت ورق قلع اندود به ذهن بشر رسید در آغاز مواد خوراکی به کمک نمک سود کردن نگهداری می شد و سپس ایده ساخت ظروف مطرح شد و کم کم ظروف غذا پدیدار شدند و بعد از سال ها انسان ها به این فکر افتادند که چه وسیله ای برای نگهداری مواد غذایی بدون به وجود آمدن مشکلی تهیه کنند.
در سال ۱۳۶۵ میلادی روش ساخت قوطی فلزی در انگلستان به گوش مردم رسید. شخصی به نام نیکلاس توانست برای اولین بار ظروفی برای نگهداری مواد غذایی از آهن درست کند که در این شیوه از ورق قلع اندود کمک گرفت.
خصوصیات ورق قلع اندود چیست ؟
- قابلیت بازیافت دارد.
- به راحتی لحیم می‌شود.
- قابلیت رنگ پذیری بالا دارد.
- خاصیت غیرخورندگی و ضد زنگ دارد.
- در عین استحکام به راحتی شکل پذیر است.
- محافظ مواد غذایی استریلیزه برای مدت طولانی است.
- این ورق با اتمسفر واکنش نشان نمی‌دهد و سمی نیست.
- جوش پذیری و درخشندگی است خصوصیات این ورق است.
روش تولید ورق قلع اندود
ورق قلع اندود در 2 روش تولید می‌شود.
- الکترولیت : در این روش ابتدا ورق فولادی به عنوان فلز پایه وارد خط تولید می‌شود ، در مسیر خط تولید ورق وارد حوضچه‌هایی می‌شود که اولی آب و دومی اسید می‌باشد و در انتها باز وارد آب می‌شود تا چربی زدایی انجام شود.
مرحله بعد ورق به روش الکتریکی قلع اندود می‌شود ، سرانجام به مرحله خنک کاری رسیده و کیفیت محصول بررسی می‌شود در نهایت با تایید کیفیت وترد بسته بندی می‌شود.
ویژگی این روش در مقایسه با غوطه‌وری ، کنترل دقیقی از کیفیت پوشش قلع ورق است ، در صورتی که در روش غوطه‌وری امکان پوشش یکنواخت قلع میسر نمی‌باشد. - غوطه وری : در این روش بعد از چربی زدایی و اسید شویی ورق وارد حوضچه قلع مذاب می‌شود و بعد مرحله خنک کاری انجام می‌شود.
استانداردهای ورق قلع اندود چیست ؟
- کاربرد ورق قلع اندود در ملزومات عمومی با استاندارد ASTM A 623-02
- تسمه فولادی رول شده سرد ، مشخصات فنی با استاندارد DIN EN114010.96
- توليدات قلع ورق قلع اندود الکتروليتيک دوبار نورد شده با استاندارد 626/A 626M-98 ASTM
- توليدات قلع ورق سياه يکبار نورد شده ،برای نیازهای عمومی با مشخصات فنی استاندارد ASTM A 623-02
- روش‌هاي آزمون استاندارد براي تعيين وزن پوشش قلع براي ورق قلع اندود الکتروليتيک ASTM A 630-98
- تسمه فولادی بدون پوشش رول شده سرد براي فرم دهی سرد با مشخصات فنی استاندارد 139 12.97 DIN EN 10
- ورق سياه قلع اندود با پوشش کروم الکتروليتيک ، با خصوصیت يکبار و 2 بار نورد شده با استاندارد ASTM A 657M-98a
انواع ورق قلع اندود چیست ؟
- مات
- براق
- سنگ زنی
- نقره ای
ورق‌های فولادی با توجه به آلیاژ به‌کار‌رفته در ساختشان ، به انواع گوناگونی تقسیم می‌شوند. معروف‌ترین تقسیم‌بندی ورق قلع ، مربوط میزان نرمی و سختی این ورق است ، در ادامه انواع این ورق را از جهت سختی ، معرفی می‌کنیم:
- تمپر 2 (با درجه سختی «نرم»)
- تمپر 3 (با درجه سختی «معمولی»)
- تمپر 4 (با درجه سختی «سخت»)
لایه‌ها و کاربرد ورق قلع اندود
- لایه روغنی : این لایه بیرونی از چسبندگی سطح ورق به ورق‌های دیگر یا سایر سطوح جلوگیری می‌کند.
همچنین مقاومت به خوردگی ورق را افزایش می‌دهد. روغن مورد استفاده در این لایه دی اکتیل سباسات و یا استیل تری بوتیل سیترات است که برای سلامتی انسان ضرری ندارد. - لایه غیر فعال شده : وجود این لایه از ایجاد و گسترش اکسید قلع در سطح ورق جلوگیری می‌کند و شامل پوششی از فلز کروم ، اکسید کروم و اکسید کروم هیدراته است. این لایه رنگ پذیری ورق را نیز سهولت می‌بخشد.
- لایه قلع خالص
- لایه آلیاژ قلع و آهن : این لایه بین لایه فولادی و قلع خالص قرار دارد. این لایه قلع خالص را بر روی ورق فولادی نگه می‌دارد.
کاربردهای ورق قلع اندود
ورق قلع اندود دارای کاربردهای فراوانی است ، از جمله کاربرد ورق قلع اندود در صنایع مختلف مانند : خودروسازی ، کشاورزی ، دارویی ، غذایی و غیره که در زیر چند نمونه را نام می‌بریم.
- درب و پنجره دوجداره
- صنایع نظامی و هوا فضا
- ساخت پنل‌های خورشیدی
- باتری سازی و قطعات الکتریکی
- انواع نرده های نگهدارنده سقف کاذب
- پرده های رادیاتور و شیرهای نگهدارنده
- پوشش نمای ساختمانهای اداری و تجاری
- ساخت تجهیزات و لوازم جانبی ساختمان ها
- بسته بندی مواد غذایی ، شیمیایی ، دارویی و رنگ‌ها
- استفاده در ساخت تجهیزات پزشکی ، آزمایشگاهی و بیمارستانی
- کاربرد ورق قلع اندود در ساخت فیلتر روغن و قطعات الکتریکی خوردرو ، ماشین آلات صنعتی ، راهسازی و کشاورزی
عدم وجود کمانش در لبه ورق و خارج از گونیا نبودن نیز از دیگر موارد این الزامات است. همچنین در بسته‌بندی کویل‌ها نقطه‌ای که دو لبه ورق با جوش نقطه‌ای به هم می‌رسند ، باید دقیقا با نشانه‌گذاری مناسب مشخص شده باشند و همپوشانی ورق‌ها در نقاط جوشکاری شده نباید از ده میلی‌متر تجاوز کند.
همچنین ضخامت ماده باید مطابق با استانداردهای زیر تایید شود :
- ضخامت متوسط نباید از ضخامت اسمی ۲ درصد بیشتر باشد.
- انحراف از ضخامت اندازه‌گیری شده در مرکز خط نوار نباید از ۵ درصد تجاوز کند.
- انحراف از ضخامت اندازه‌گیری شده در هر نقطه با 6 میلی‌متر لبه برشی بین ۵ تا ۸ درصد باشد.
ویژگی های ورق قلع اندود چیست ؟
ورق قلع اندود ،دارای سه مشخصه‌ی برجسته‌ی دیگر هم است که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم:
- بازه مکانیکی گسترده :
ورق قلع‌اندود ، برخلاف بسیاری از ورق‌های فولادی دیگر ، بازه‌ی تولید گسترده‌ای بر اساس مشخصات مکانیکی متفاوت دارد ، برای مثال : ورق قلع‌اندود از جهت طبع در سه نوع متنوع و از جهت پرداخت نیز در پنج ظاهر متفاوت ، قابل‌عرضه است.
- کاهش آلودگی محیطی:
ورق قلع‌اندود اگر در طبیعت قرار بگیرد ، با کنش و واکنش‌های معروف به اُکسیداسیون به چرخه‌ی طبیعت بازمی‌گردد. به همین دلیل ، متخصصان بیان می‌کنند که ورق قلع‌اندود ، آلودگی کمتری نسبت به سایر ورق‌های فولادی دارد و در نتیجه برای سلامت اکوسیستم زمین ، انتخاب بهتری است.
- بازیافت آسوده:
این ویژگی تا حدودی مربوط به همه‌ی ورق‌های فولادی است. آهن به سبب این که قابلیت جذب مغناطیسی مطلوبی دارد ، به راحتی از زباله‌های گسترده جدا می‌شود و در ادامه ، به چرخه‌ی بازیافت منتقل می‌شود.
گفتنی است که تا 80 درصد از زباله‌های فلزی با این روش بازیافت می‌شوند.
سخن پایانی :
ورق قلع اندود (Tinplate) نام‌ّهای دیگری هم دارد. معمولا این محصول را با ورق حلب ، تین پلیت یا ورق قلع می‌شناسند. این محصول شباهت بسیار زیادی به ورق گالوانیزه یا دارد.
از آنجایی که هر دوی این نوع ورق‌ها طوری ساخته شده‌اند که در مقابل زنگ‌زدگی و خوردگی در امان باشند ، شباهت‌های زیادی دارند.
اما از لحاظ خواص فیزیکی و شیمایی ، این دو محصول هرگز قابل مقایسه با یکدیگر نیستند. چرا که اصلی‌ترین ماده در ایجاد پوشش مقاوم ورق گالوانیزه ، آلیاژ روی بوده و این ماده در ورق قلع اندود ، آلیاژ قلع است.
بدون شک از مهم‌ترین ویژگی‌های ورق قلع اندود غیر سمی بودن این محصول است. چرا که این ویژگی باعث می‌شود تا بتوانیم آن را بدون کوچک‌ترین نگرانی بسته‌بندی و سپس به مدت طولانی ، نگهداری کنیم.
به همین دلیل است که بحث نوع پوشش و مقاوم‌سازی ورق‌های فلزی در اینجا تفاوت عمده‌ای ایجاد می‌کند.
چرا که استفاده از آلیاژ قلع در اینجا به ما کمک می‌کند تا یک فلز کاملا سالم و غیر سمی برای بسته‌بندی مواد غذایی داشته باشیم. شاید همین موضوع باعث شده است که پس از گذشت چندین صده ، هیچ روش دیگری مانند قلع اندود کردن فلزات ، برای نگهداری مواد غذایی و یا شیمیایی مناسب نباشند.
امیدواریم این مطلب برایتان مفید بوده باشد.
از اینکه تا انتهای مقاله همراهمان بوده‌اید سپاسگذاریم.