معرفی انواع اتصالات جوشی لوله و کاربرد آن ها
یکی از مهم‌ترین قطعات ساخت سیستم لوله‌کشی ، اتصالات هستند. هر یک از اتصالات برای کاربرد متفاوتی طراحی و مورد استفاده قرار میگیرد. انواع اتصالات دارای کاربردی مانند: تغییر مسیر و سایز لوله و ایجاد اشعاب در لوله اصلی هستند.
اتصالات دارای 2 دسته کلی اتصالات فشارقوی و اتصالات جوشی می‌باشد و از جنس آلیاژ فلز ، کربن استیل و استنلس استیل می‌باشند. و اتصالات جوشی خود به 2 دسته اتصالات جوشی درزدار و اتصالات جوشی مانیسمان یا بدون درز ، و اتصالات فشارقوی به 2 دسته اتصالات فشارقوی ساکت ولد و اتصالات فشارقوی رزوه‌ای تقسیم می‌شوند.
هدف این مقاله معرفی کامل اتصالات جوشی و معرفی کاربرد هر یک می‌باشد با ما همراه باشید.
اتصالات جوشی چیست؟
همانطور که گفته شد انواع اتصالات جوشی از مهم‌ترین قطعات ساخت سیستم لوله‌کشی می‌باشند. که به دو دسته تقسیم می‌شوند :
- انواع اتصالات جوشی درزدار
- انواع اتصالات جوشی بدون درز (مانیسمان)
انواع اتصالات جوشی درزدار ، به روش ریختگی تولید شده و یک درز جوشی طولی در بدنه قطعه وجود دارد که به همین دلیل به آن درزدار گفته می‌شوند.
انواع اتصالات جوشی بدون درز یا مانیسمان به اتصالاتی که به روش یک تکه و بدون هیچ گونه درز در طول قطعه ، تولید می‌شوند.
این اتصالات به وسیله جوش لب به لب ، به لوله و شیرآلات متصل می‌شوند به همین دلیل با نام اتصالات جوشی شناخته می‌شوند.
انواع اتصالات جوشی و کاربرد
انواع اتصالات جوشی دارای طراحی و کاربرد متفاوتی هستند که در ادامه به معرفی 5 نوع از مهم‌ترین و کاربردی‌ترین آنها می‌پردازیم.
5 نوع از کاربردی‌ترین انواع اتصالات جوشی عبارتند از :
کپ جوشی
کپ جوشی ، این قطعه فولادی یکی از انواع اتصالات جوشی است که برای مسدود کردن انتهای لوله به کار می‌رود. این محصول براساس نوع اتصال به لوله‌های دیگر به دو نوع کپ بلند و کپ کوتاه تقسیم می‌شود. کپ‌های جوشی در انواع متفاوتی طبقه بندی می‌شوند که از آن جمله می توان به انواع فولادی ، استیل ، فشار قوی ، درزدار و مانیسمان اشاره کرد.
استاندارد متریال کپ جوشی فولادی شامل ASTM A234 و ASTM A403 و استاندارد متریال کپ شامل ASME B16.9-DIN 2615-JIS B2312 می‌باشد و از سایز 1/2 اینچ الی 48 اینچ تولید می‌شود. کپ از نظر ضخامت در انواع SCH 10-SCH 40-SCH 80 تولید می‌شود.
گاهی اوقات در مسیر لوله کشی گاز یا لوله کشی آتش نشانی ، نیاز است که قسمتی از انتهای لوله به طور موقت یا دائم مسدود گردد. این کار به کمک کپ جوشی صورت میگیرد. انسداد موقت در جایی استفاده می‌شود که پروژه یا ساختمان طرح توسعه دارد.
به طور مثال یک رایزر که در آینده به بخش آتی ساخت و ساز متصل خواهد شد ، موقتاً مسدود می‌شود. بخش مسدود شده ، زمان اجرای پروژه آتی برش خورده و ادامه کار با جوشکاری صورت میگیرد.
انواع کپ جوشی گاز در نوع مانیسمان و بدون درز تولید می‌گردد. و دارای رده بندی های زیر می‌باشد :
- کپ رده ۲۰
- کپ رده ۴۰
- کپ رده ۸۰
تبدیل جوشی
تبدیل جوشی ، یکی از انواع اتصالات جوشی است که فولادی می‌باشد ، و در مواقعی در لوله کشی به جایی برسیم که نیاز به کاهش سایز لوله داشته باشیم ، استفاده می‌شود. تبدیل جوشی به دو دسته هم مرکز (صاف) و غیر هم مرکز (کج) تقسیم می‌شود.
تبدیل جوشی هم مرکز در مواقعی که 2 لوله با سایز مختلف درست در روبروی هم قرارا گرفته اند که مرکز آنها در یک راستا است ، استفاده می‌شود. و تبدیل غیر هم مرکز در مواقعی که 2 لوله با سایز مختلف روبروی هم قرار گرفته‌اند اما لوله کوچک یا در راستای بالای لوله بزرگ یا در راستای پایین لوله بزرگ قرار گرفته است و نیاز به تبدیل کج دارد ، استفاده می‌شود.
تبدیل جوشی در 2 نوع درزدار و مانیسمان یا بدون درز تولید می‌شود. و کاربرد آن عبارت است از :
- پایپینگ صنعتی
- لوله کشی گاز خانگی
- لوله کشی‌های تحت فشار
- صنایع نفت ، گاز ، پتروشیمی
انواع اتصالات جوشی تبدیل هم به صورت رزوه‌ای قابل استفاده هستند و هم به صورت جوشی که اصولاً در سازه‌های بزرگ به صورت جوشی عمل کرده و در اتصالات گالوانیزه ، بدلیل روکش گالوانیزه که با حرارت جوش ، دچار آسیب می‌شود ، اصولاً از تبدیل‌های رزوه ای استفاده می‌شود.
زانویی جوشی
زانویی جوشی ، یکی از پرکاربردترین از انواع اتصالات جوشی می‌باشد. و در مواقعی که تغییر جهت لوله نیاز است ، استفاده می‌شود. در 3 زاویه 45 ، 90 و 180 درجه تولید می‌شود که هر کدام به 2 نوع پایه کوتاه و پایه بلند و 2 نوع درزدار و مانیسمان ، تقسیم می‌شوند.
هر درجه تولید شده در زانویی کاربرد متفاوتی دارد که در ادامه توضیح می‌دهیم.
- زانویی جوشی 45 درجه : تغییر جهت در یک مسیر لوله
- زانویی جوشی 90 درجه : تغییر جهت همراه با تغییر شعاع لوله
- زانویی جوشی 180 درجه : جهت دور زدن ۱۸۰ درجه لوله استفاده می‌گردد. بیشترین کاربرد این محصولات در دور زدن اتصال قبل از شیرهای قطع کن می‌باشد. در بیان ساده این محصول مانند دو زانوی متصل به هم می‌باشد.
البته در موارد خاص زانویی 60 و 120 هم تولید می‌شود ، در زانویی جوشی مانیسمان یا بدون درز ، رده بندی‌هایی تعیین شده است ، این رده بندی 20 ، 40 و 80 می‌باشد که هر کدام بیانگر ضخامت بدنه زانویی می‌باشد که در محصولات فولادی با ضخامت‌های متفاوت تولید و روانه بازار می‌گردد.
سردنده جوشی
سردنده جوشی فولادی نوع رزوه دار از انواع اتصالات جوشی است که یک انتهای آن دارای دنده رزوه ای و انتهای دیگر آن بدون دنده بوده و با جوش به انشعاب متصل می شود. و در دو نوع درزدار و مانیسمان تولید می‌شود.
کاربرد اصلی سر دنده برای اتصال خطوط لوله به شیر مخازن است. این اتصالات به عنوان پرکاربردترین نوع مهر و موم برای مخازن و اتصالات به کار می‌روند.
رزوه‌های سر دنده دارای دندانه‌های نر و مادگی هستند که با دنده‌های لوله جفت می‌شوند. بخش انتهایی سردنده که بدون دنده می‌باشد، برای انواع لحیم کاری و جوش جهت استحکام اتصال می‌باشد. این ویژگی باعث می‌شود که بعد از اتصال بخش دنده دار با انشعاب ، بسیار ساده این بخش را به لوله‌ها یا انشعابات دیگر متصل نماییم.
سردنده جوشی در اواع مختلفی موجود می‌باشد :
- سردنده بسته : هر دو سر سردنده رزوه‌ای می‌باشد و هیچ بدنه صافی ندارد.
- سردنده جوشی : دارای یک اتصال رزوه‌ای در یک انتها و یک لوله برش معمولی در انتهای دیگر می‌باشد.
- سردنده شلنگی : یک اتصال رزوه نرینه را در یک انتها و یک نوار شلنگی را در انتهای دیگر دارد.
- سردنده استوانه‌ای : در هر دو انتهای دارای رزوه و وسط کار صاف می‌باشد.
- سردنده شش ضلعی : در مرکز آن یک مقطع شش ضلعی برای سهولت چرخیدن آچار وجود دارد.
- سردنده کاهنده/ نامساوری : یک انتهای آنها دارای قطر بزرگتری نسبت به انتهای دیگر می‌باشد.
کاربرد هر یک از سردنده‌ها اتصالا لوله به شیرمخازن می‌باشد. که برای موقعیت‌های متفاوتی طراحی شده‌اند.
سه راهی جوشی
سه راهی جوشی ، یکی از انواع اتصالات جوشی است که دارای 3 خروجی برای تغییر مسیر و افزایش تعداد انشعابات از آن استفاده می‌گردد. در 2 نوع سه راهی جوشی مساوی با نام NPS 3 ، که دارای 3 دهانه هم سایز می‌باشد و برای افزایش و تغییر مسیر انشعاب لوله استفاده می‌شود. و سه راهی جوشی کاهنده با نام NPS 3 x 2 ، که دارای 2 دهانه هم سایز و یک دهانه با سایز کوچک‌تر برای کاهش فشار و همزمان 2 کار انجام می‌دهد ، که افزایش تعداد انشعاب و کاهش فشار داخل است.
سه راهی جوشی در 2 نوع درزدار و مانیسمان تولید می‌شود.
انواع جوش در انواع اتصالات جوشی
همان‌گونه که از نام آن مشخص است هرگونه اتصالی که از طریق جوش انجام شود اتصالات جوشی خوانده می‌شود. امروزه انواع روش‌های جوش در دسترس است و هرکدام از آنها قابلیت‌های منحصربه‌فردی داشته و می‌تواند برای مواد و متریال مختلفی استفاده شود. اتصالات لوله‌ها می‌تواند با سایر اتصالات متفاوت باشد. انواع اتصالات جوشی شامل موارد زیر هستند:
- Corner Joint Weld برای اتصال لبه بیرونی فلزات
- Tee Joint Weld برای اتصال قطعات با زاویه 90 درجه
- Lap Joint Weld برای اتصال دو قطعه با ضخامت مختلف
- Edge Joint Weld برای اتصال قطعات فلزی با لبه‌های متغیر
- Butt Joint Weld برای اتصال دو فلز ، لوله ، فلنج که همسطح هستند.
کلام پایانی :
اتصالات جوشی همانطور که گفته شد در دو نوع درزدار و مانیسمان تولید می‌شوند. اما تفاوت این دو نوع در درزی که در طول محصول خورده می‌شود. مانیسمان که دارای هیچ گونه درز و شکافی نمی‌باشد از نظر کارایی و طول عمر بسیار کارآمدتر و مطمئن تر می‌باشد و البته از قیمت بالاتری هم برخوردار است.
پیشنهاد ما برای لوله کشی‌های حساس که ضریب اطمینان بسیار حساس است و هر گونه نشتی و ترک خوردگی‌ای حائز اهمیت می‌باشد ، استفاده از لوله‌های استاندارد مانیسمان می‌باشد.
لازم به ذکر است که یک سری افراد سودجو با تولید محصولات درز مخفی و روانه آنها به بازار به اسم محصولات مانیسمان با قیمت کمتر سعی بر کلاهبرداری از مردم شریف را دارند. پس لطفا محصولات خود را از فروشگاه‌های معتبر خریداری کنید.
ما در این مقاله سعی کردیم به صورت مفید انواع اتصالات جوشی و کاربرد آنها را ذکر کنیم و امیدواریم این مطلب برایتان مفید بوده باشد ، سپاسگذاریم که تا انتای مقاله همراهمان بوده‌اید.
آیا شما تا بحال از اتصالات جوشی استفاده کرده‌اید؟ در چه پروژه ای و کدام نوع؟