در صنايع مختلف و فعاليتهای گوناگون استفاده از داربست به عنوان يک وسيله مطمئن و ايمن جهت كار در ارتفاع محسوب میشود ، كه با استفاده از آن میتوان ريسکهای فعاليتهای كار در ارتفاع را كاهش داد.
داربستها انواع مختلفی دارند و برای پروژه خود بهتر است کارآمدترین و با صرفهترین داربست را با در نظر گرفتن ایمنی کار انتخاب کنید ، ما در این مقاله به بررسی کامل انواع داربست و تجهیزات داربست میپردازیم با ما همراه باشید.
اولین قدم برای نصب انواع داربست
داربست :
داربست ساختاری فلزی و موقتی شامل يک يا چند جايگاه كار ، اجزاء نگهدارنده ، اتصالات و تكيه گاهها كه در محوطه صنعتی يا غير صنعتی ، حين اجرای هر گونه فعاليتهای تعميراتی ، عمليات ساختمان و نظاير آن به منظور دسترسی به بنا ، حفظ و نگهداری كارگر يا مصالح در ارتفاع مورد استفاده قرار میگيرد.
گروه داربست بند برای انواع داربست :
گروهی متشكل از افراد داربست بند میباشد ، كه مسئوليت نصب داربست شامل فعاليتهای اجرايی نصب ، برپايی و جمع آوری داربست را بر عهده دارند.
داربست بند :
كارگری است كه داربست را نصب میكند و پس از اتمام فعاليتی كه نصب داربست برای انجام آن صورت گرفته داربست را جمع میکند.
مسئول نصب داربست برای انواع داربست :
در يک گروه داربست بند ، مسئول نصب داربست همان استادكار گروه محسوب میشود و دارای گواهی نامه معتبر آموزشی در زمينه داربست بندی میباشد.
كارشناس ايمنی پيمانكار :
هريک از كاركنان ايمنی پيمانكاری كه برحسب وظايف خود در سازمان پيمانكار و بر مبنای تجارب علمی و عملی خويش ، مسئوليت و قدرت تشخيص شرايط مخاطره آميز را دارد و میتواند برای جلوگيری از وقوع خطر روشهای مناسبی را ارائه كند.
شرايط مخاطره آميز :
شرايطی كه در آن احتمال بروز حادثه وجود دارد ، مانند استفاده از الوار يا تختههای شكسته و يا مهار نشدن داربست به صورت ايمن است.
كارت ايمني داربست :
اين كارت حاوی مجموعهای از مقررات ايمنی داربست (در پشت كارت) و قسمت تاييد و بازديدهای دوره ای است (روی كارت) كه اشخاص مرتبط توسط آن ، كيفيت سازه و اجزای داربست را كنترل و تاييد میكنند.
دريافت مجوز نصب داربست برای انواع داربست :
پس از اعلام به گروه داربست بند در مورد صدور تائيديه نصب داربست ، مسئول داربست بندی در محل حاضر شده و پس از رويت شرايط كار و اطمينان از ايمن بودن آن اقدام به تاييد (امضاء) مجوز كار و دريافت آن مینمايد.
تجهیزات مورد نیاز داربست
اجزای داربست :
از لوله داربست و صفحاتی از جنس چوب یا فلز هستند كه روی داربست آن قرار ميگيرد. اين اجزا در زير شرح داده میشوند :
- چرخ : گردانيست با ابزار قفل كن كه به پايه استاندارد بسته شده و برای حركت داربست بكار میرود.
- تخته : چوبی نرم و مقاوم در برابر آتش است كه برای دسترسی به سكوهای كاری و… بكار میرود.
- قرنيز : تختهای كه در طول لبه سكو برای جلوگيری از سقوط ابزار و اشيا به كار میرود.
- باتلر : : لولهای كه خوب با بريسها محكم شده و در جلوی داربست برای تقويت آن به كار میرود.
- بالابر : مجموعه ای از لجرها و ترانزومها و تختههای حامل كه يک سطح افقی را برای داربست تامين میکنند.
- ترانزوم : لولهای كه لوله استاندارد بيرونی را به لوله استاندارد درونی متصل میكند.
- تير مهار : لوله حامل بار كه به شكل اريب است و برای تقويت داربست بكار میرود.
- تير افقی : لولهای افقی كه به لوله استاندارد بسته میشود و از خم شدن آن جلوگیری میکند.
- بالشتک : تخته الوار كوتاه است كه زير بيس پليت نصب میشود و فشار وارده را توزيع ميكند.
- جان پناه : لولهای است كه از داخل داربست برای جلوگيری از سقوط افراد بسته میشود.
- بست تخته : بستی كه برای اتصال ترانزوم و لجر بكار برده میشوند.
- پين اتصال : قطعهای كه برای اتصال دو لوله طولی به همديگر مورد استفاده قرار ميگيرد.
- لوله اتصال : لولهای كه برای اتصال دو لوله طولی به همديگر مورد استفاده قرار میگيرد.
- مهره اتصال : قطعهای كه دو لوله را به همديگر وصل مينمايد (همراه با مغزي چدني يا فلز ديگر).
- خار اتصال : بستی كه در آخر داربست بسته میشود و برای اتصال دو لوله داربست به يكديگر بكار میرود.
- نقطه اتصال : محل اتصال ترانزوم ، لجر و استانداردها به يكديگر ميباشد.
- تسمه آهنی : تسمهای فلزی كه به سر تخته داربست ميبندند كه از جدا شدن و شكاف برداشتن تختهها جلوگیری کند.
- مهار انتهايی : گارد ريلی كه در انتهای داربست برای جداكردن قسمت بدون تخته بكار میرود و از سقوط جلوگیری میکند.
- تير اتصالی : لولهای است كه برای بستن داربست به يک لنگر بكار میرود.
- اتصال دهنده : بستی كه در دو نوع حامل بار و غیر حامل بار ، برای اتصال و بستن دو لوله بهم ديگر در داربست بكار میرود.
- ترانزوم خارجی : ترانزومی كه از داربست بيرون آمده باشد.
- سكوی دسترسی : سكوی ساخته شده از چوب است كه محل ورودی نردبان را تامين مينمايد.
- نگهدارنده قرنيز : گيره نگه دارنده ای است كه برای نگهداری قرنيز به كار برده میشود.
- صفحه زير ستون : پايه فلزی برای پخش و توزيع بار است كه زير لولههای استاندارد به كار میرود.
- تخته ضخيم يا الوار : تختههايی هستند كه در داربست مورد استفاده قرار میگيرند.
- ستون يا تير چوبي كوتاه : لولهای عمودی كه در پايينترين قسمت انتهای خود با كوپلرها به لوله افقی وصل شده كه بار را مستقيما به بيس پليت و يا زمين نمیفرستد.
- بريس يا لولههای مهاری : لولههايی كه به شكل ضربدری به داربست بسته ميشوند تا مقاومت داربست بيشتر شود و ساختمان داربست را محكم نگه ميدارند.
انواع داربست
نوع داربست برحسب نوع كار و نياز سنجی انجام شده توسط واحد متقاضی ، توسط ناظر كارفرما مشخص و تائيد میگردد. برخی از انواع داربستها به شرح ذيل میباشد :
1- داربست ساده : اين نوع از داربست به صورت متقاطع ساخته میشوند و قسمت پايين آن در روی سطح زمين و قسمت بالا و بدنه بر روی ديوار و يا سوراخهايی كه بر روی ديوار ايجاد میشود قرار میگيرد.
2- داربست مستقل : داربستی كه دارای دو رديف پايه و مهار عرضی است كه به ساختمان يا ديوار تكيه ندارد.
3- داربست معلق : داربستی كه به وسيله مهارهای فولادی (بيش از دو مهار) از بالا آويزان شده و در انتهای بالايی به قسمتهای آويز و يا اجزا بتونی ساختمان و يا اسكلت فلزی ساختمان محكم شده و جايگاه توسط قرقرهای جابجا میگردد.
4- داربستهای قابل نوسانی : داربستی كه بوسيله دو مهار فولادی آويزان شده و جايگاه میتواند به جهات مختلف تغيير جهت دهد.
5- داربست هاي پيش آماده : كه جايگاه آن بوسيله لوله و مهار عرضی در داخل ساختمان مهار و محكم شده و در قسمت خارجی ساختمان پيش آمده میباشد.
6- داربستهای بست و لولهای: اين نوع داربست متداول ترين نوع داربست بوده كه از دو رديف لوله موازی با ساختمان كه با كوپلر ترانزوم به هم متصل میشود تشكيل شده اند. اين نوع داربستها بايستی به ساختمان وصل شده باشند.
7- داربست نوع مهار شده : اين نوع داربست با لولهها و اتصالات مربوطه جهت ايجاد سكوی كار در نزديک ديوار يا ساختمان استفاده میشود و شامل يک رديف لوله موازی ديوار است كه با يک لوله كناری به هم متصل شده و حمايت میشوند و انتهای ديگر در داخل ديوار قرار دارد.
در بالا با 7 نوع از انواع داربست که پرکاربردترین هستند ، آشنا شدیم.
نکاتی در مورد نصب انواع داربست و تجهیزات داربست
جايگاه ابزار و مصالح انواع داربست :
- در داربست نبايد ميخ های چدنی بكار برده شوند.
- بعد از اتمام كار روزانه بايد كليه ابزار و مصالح از روی داربست برداشته شود.
- در موقع پياده كردن داربست بايد كليه ميخها از قطعات پياده شده كشيده شود.
- در طول مدت استفاده از داربست بايد دائما نظارت شود تا بار بيش از اندازه و مصالح ساختمانی غير لازم روی آن گذاشته نشود.
- ميخ هایی كه برای اتصال اجزای داربست چوبی بكار میرود بايد به ابعاد و ضخامت مناسب و تعداد كافی باشند و تا انتها بطور كامل كوبيده شوند نه اينكه نيمه كاره رها شده و سپس خم گردد.
- جابجایی ، انباركردن مصالح ساختمانی ، عبور و كاركردن داربست بايد با احتياط انجام گيرد و از هر ضربه ناگهانی به داربست اجتناب گردد مانند پريدن و جفت زدن روی تخته جايگاه
سخن پایانی
استفاده ايمن و مناسب از داربست وابسته به انتخاب سيستم درست برای كار مورد نظر است. اگر مشخصات اساسی داربست برای كار نامناسب باشد يا تمامی قطعات يا اجزای ضروری در دسترس نباشد ، میتواند منجر به حادثه شود.
انتخاب درست داربست در میان انواع داربست و تجهیزات مرتبط با آن مستلزم دانش اساسی درباره شرايط محل و كار مورد نظر است.
انجام بسياری از فعاليتها بدون وجود داربست غير ممكن میباشد ، لذا با توجه به وسعت كاربرد داربست در صنعت نفت و ساختمان سازی ، از آنجا كه استفاده از داربست به صورت ناايمن ، میتواند زمينه ساز بروز حوادث كار در ارتفاع گردد و همچنين با توجه به آمار بالای حوادث سقوط از ارتفاع و پيامدهای جبران ناپذير اين قبيل حوادث در صنعت نفت و ساختمان سازی ، خصوصا طی 6 سال اخير (حدود 16 درصد حوادث منجر به فوت) ، انجام اقدامات لازم جهت ايمن سازی داربستها در هنگام انتخاب ، نصب و استفاده از آن حائز اهميت بوده و میبايست آموزش های لازم در اين زمينه صورت پذيرد و نظارت و بازديدهای مستمر در اولويت امور قرار گيرد.
ممنونیم از اینکه تا انتهای مقاله همراهمان بودید. امیدواریم این مقاله برایتان مفید بوده باشد.
اگر تجربهای مبنی بر داربست زنی دارید برایمان بنویسید از چه نوع داربستی استفاده کردید و در چه پروژه ای؟