پیها از مهمترین اجزای سازههای بتن آرمه محسوب میشوند ، زیرا انتقال بار کل سازه به زمین توسط آنها صورت میگیرد و در صورت ایجاد کوچکترین مشکلی در پی ، کلیه اجزای سازه از قبیل تیر ، ستون ، دال و دیوار تحت تأثیر جدی قرار میگیرند.
به همین منظور فونداسیونهایی که معمولا برای ساختمانهای بتنی در نظر گرفته میشوند عموما با محاسبات بیشتری همراه است. چه از نظر تعداد و نوع آرماتورها و چه از نظر پیوستگی بین شناژ و فونداسیونها ، این عمل باید بطور دقیق و اصولی انجام شود تا در اثر نشست های احتمالی و غیر یکنواخت ساختمان هیچگونه صدمه ای به بنا وارد نشود.
در این مقاله قصد داریم به اهمیت فونداسیون و نحوه میلگرد گذاری فونداسیون بپردازیم. با ما همراه باشید.
تعریف فونداسیون
فونداسیون یا شالوده در پایینترین قسمت ساختمان قرار دارد و با توجه به اینکه بار ساختمان از طریق آن به زمین منتقل میشود ، استحکام فونداسیون نقش مهمی در ایستایی و استحکام کل ساختمان دارد.
به منظور ساخت کلیه ساختمانها ، رعایت مقررات ملی و ضوابط پی در ساخت و اجرای فونداسیون الزامی است. با توجه به اینکه شما از چه نوع فونداسیونی برای سازه خود استفاده خواهید کرد ، عملکردهای لازم بررسی و انجام خواهد شد.
این عملکردها و تدابیر برای این اتخاذ میشوند که تعادل لازم بین بارهای ساختمان بر روی زمین برقرار شود. به دلیل این موضوع شما باید رمش اجرایی تمام فونداسیونها را به خوبی بشناسید.
برای پیادهسازی هر بخش از سازه شما باید مصالح درست را انتخاب کنید. برای مثال باید انواع میلگرد را بشناسید و پس از بررسی محل ساخت و ساز انتخاب درست را انجام دهید.
میلگرد آلیاژی ، میلگرد ساده ، میلگرد آجدار و … هر کدام استفاده خاص خود را در ساختمان سازی دارند. برای اطلاعات بیشتر مقاله انواع میلگرد مناسب ساختمان سازی را مطالعه کنید.
مراحل میلگرد گذاری فونداسیون
- میلگرد گذاری شبکه تحتانی فونداسیون : پس از آمادهسازی آرماتورها ، در ابتدا شبکه تحتانی میلگردها اجرا میشود. در این مرحله برای ایجاد فاصله و پوشش کامل میلگرد توسط بتن ، زیر میلگرد تحتانی اسپیسر قرار میدهند.
- از خرک به عنوان نگه دارنده و پایه جهت اجرای شبکه فوقانی فونداسیون استفاده میشود.
- شبکه فوقانی توسط خرکها که آرماتورهای پایهدار هستند ، قرار داده میشوند.برای خم نشدن و تغییر نکردن در میزان پوشش بتن در هنگام بتن ریزی آرماتورهای طولی با سیم به خرکها متصل میشوند.
- در حین اجرای آرماتوربندی فونداسیون آرماتورهای انتظار ستونها و دیوارهای برشی در اسکلتهای بتنی و صفحه ستونها در اسکلتهای فلزی اجرا میشوند.
- فاصله بین هر خرک میبایست نهایتا تا ۱٫۵ متر باشد.
- لازم به ذکر است که در بخش هایی که تعداد آرماتور تقویت بیشتر است ، تعداد میلگرد خرک باید افزایش پیدا کند.
از مهم ترین مراحل اجرای فونداسیون تعیین محل دقیق آرماتورهای انتظار در سازه بتنی و یا آکس صفحه ستونها در سازه فلزی است.
- هر گونه بیدقتی در این عملیات موجب بروز مشکلات اجرایی جدی مانند همتراز نشدن ستونها ، ناترازی پلهها و اتصالات و نیز کوتاهی و بلندی طول آنها خواهد بود.
بنابراین با بستن ریسمانهای طولی و عرضی یا استفاده از دوربین نقشه برداری ، آکس بیس پلیتها یا آرماتورهای انتظار ستونها و دیوارهای برشی مشخص میشود.
- روش کار سنتی در پروژه های کوچک به این شکل است که ریسمانی در یک آکس طولی و یک آکس عرضی به صورت کاملا عمود بر هم نصب شده که محل برخورد دو ریسمان ، مرکز صفحه ستون و یا آکس آرماتورهای انتظار خواهد بود.
- با این کار تمام ستونهای یک آکس کاملا به موازات هم و در یک تراز ارتفاعی قرار میگیرند.
محدودیت میلگرد گذاری فونداسیون
محدودیت میلگرد گذاری فونداسیون مطابق با آیین نامه به شرح زیر میباشد :
در پیهای منفرد ، گسترده و باسکولی به جز تیر رابط ، نسبت آرماتور کششی نباید کمتر از مقادیر زیر باشد :
نسبت سطح مقطع حداقل آرماتور کششی پی ناشی از حرارت و جمع شدگی ، به کل سطح مقطع بتن برای پیهای به ضخامت کمتر یا مساوی ۱۰۰۰میلیمتر نباید از مقادیر زیر کمتر اختیار شود.
- برای میلگرد آجدار : S220 ، s300 ، s350 دو هزارم (0.002).
- برای میلگردهای آجدار : S400 هیجده ده هزارم(0.0018).
- برای میلگردهای آجدار : s500 و بالاتر پانزده ده هزارم(0.0015).
همچنین محدودیت آرماتور باید به گونهای باشد که نسبت سطح آرماتور کششی ناشی از حرارت و جمع شدگی ، به کل سطح مقطع بتن برای پیهای به ضخامت بیشتراز ۱۰۰۰ تا ۲۰۰۰ میلیمتر نباید از @ برابر نسبتهای مندرج در موارد بالا کمتر اختیار شود. مقدار @ از رابطه زیر تعیین میشود.
1.3-.3h=@
نحوه میلگرد گذاری فونداسیون پی و شناژ
نکات مهم در میلگرد گذاری فونداسیون پی و شناژ به شرح زیر است :
- در پیها ، قطر میلگردها نباید کمتر از 10 میلیمتر باشد.
- فاصله محور تا محور میلگرها از یکدیگر ، نباید کمتر از10 سانتیمتر و بیشتر از 35 سانتیمتر در نظر گرفته شود.
- ابعاد شناژ رابط بین پیها باید متناسب با ابعاد پی و حداقل 30 سانتیمتر اختیار شود ، به گونهای که سطح فوقانی آن با فونداسیون یکسان باشد.
- تعداد میلگردهای طولی شناژها باید حداقل چهار عدد آرماتور با قطر 14 میلیمتر باشد.
- میلگردهای طولی شناژ ، باید توسط خاموتهایی به قطر حداقل 8 میلیمتر و با فواصل حداکثر 25 سانتیمتر از یکدیگر ، به هم بسته شوند.
و اما پی بتن و آماده سازی آن هم از نکات مهم دیگر این بحث به شمار میرود.
به منظور تقویت پی بتنی در مقابل کشش ، آنرا با آرماتور مسلح میکنند. در پیهای منفرد در اثر فشار و بار وارد شده از طرف ستون ، سطح بالایی آن به حالت فشار و سطح پایینی آن به حالت کشش در میآید.
بنابراین شبکهای از میلگردهای طولی و عرضی را در محدوده وارد شدن نیروی کششی یعنی سطح پایینی قرار میدهند. به این شبکه مش یا حصیری کف گفته میشود.
با توجه به توصیه مقررات ملی ساختمان ، حداقل پوشش بتن برای کف فونداسیون باید 75 میلیمتر در نظر گرفته شود.
نحوه میلگرد گذاری فونداسیون ستون ها
حداقل تعداد ميلگردهاى طولى در میلگرد گذاری فونداسیون ستون به شرح زير است :
الف) ميلگرد داخل خاموت مدور يا مستطيلى ، چهارعدد
ب ) ميلگرد داخل خاموت مثلثى ، سه عدد
ج) ميلگرد داخل خاموت مارپيچ ، شش عدد
- مار پيچ بايد از ميلگرد پيوسته ساخته شود.
- در هر گام مارپيچ ، فاصله آزاد بين ميلگردها بايد بين 5/2 تا 5/7 سانتيمتر در نظر گرفته شود.
- قطر ميلگردهاى مصرفى در مارپيچ نبايد از 6 ميلىمتر كمتر باشد.
- گام مارپيچ نبايد از 1/6 قطر هسته بتنى داخل مارپيچ تجاوز نمايد.
نتیجه گیری :
بتن در برابر نیروهای فشاری مقاوم است ولی در مقابل نیروهای کششی مقاومت چندانی ندارد ، در صورتی که ویژگیهای فولاد عکس بتن است به همین منظور برای رفع این مشکل از میلگرد ساده و آجدار در بتن استفاده میشود.
به علت بار سنگینی که به پی وارد میشود آرماتور بندی و میلگرد گذاری در بتن باید با دقت انجام شود.
و بتن ترکیبی از ماسه ، سیمان ، آب و دیگر افزودنیهای شیمیایی با درصد ترکیب متفاوت میباشد و چون بتن فونداسیون حجم زیادی دارد و امکان درست کردن آن با کیفیت بالا و سرعت زیاد به صورت دستی وجود ندارد از بتنهای آماده کارخانه استفاده میشود که توسط میکسرها حمل میشود.
آرماتور خرک کاربرد سازهای نداشته و صرفا برای پایدارسازی و مستحکم کردن مش فوقانی فونداسیون صورت میگیرد. متاسفانه بعضی از مجریان ساختمان برای بهره برداری کمتر از اسپیسرها خرکها را روی بتن مگر جای میدهند.
در این صورت بار مش فوقانی از طریق خرکها به بتن مگر انتقال پیدا میکند که منجر به آن شده که از اسپیسرهای کمتری بهره برداری گردد که این امر همانطور که میدانید موجب زنگ زدگی در میلگردها میگردد.
امیدواریم مطالب ذکر شده یرایتان مفید بوده باشد.
برایمان بنویسید آیا تجربه میلگرد گذاری فونداسیون داشته اید؟ اگر نکتهای هست که ذکر نشده لطفا با ما و دیگران به اشتراک بزارید.